Birgün, biyomühendislik harikası organlardan bahsedeceğiz ve insanoğlu organ kıtlığını yenecek. Bir ay kadar önce bilim dünyasında heyecan verici bir haber vardı. Laboratuvarda üretilen bir böbreğin, bir hayvana yerleştirildiğini ve çalıştığını okuduk. Yani bilim insanlarının büyüttükleri bir böbrek, bir canlıya nakledildikten sonra kanı temizlemeye başladı.
Son yıllarda; biyomühendislik ürünü organlara yönelik çalışmalar hızla artıyor. Günümüzde, organların, biyomühendislik yöntemleri kullanılarak üretilmesi bir kaç aşamadan oluşuyor. Önce bir organ alınıyor. Bu organ bir çeşit yıkama ile işlevsel hücrelerinden arındırılıyor. Geriye kalan kısma, iskelet ya da taşıyıcı adı veriliyor. İskelet ve kök hücreler birlikte kullanılarak; istenilen biyomühendislik örneği organ oluşturuluyor. Ardından oluşturulan organ vücuda naklediliyor. Bu şekilde üretilen organ, hastanın kendi hücreleri kullanıldığı için uyum sorunu azalıyor.
Ancak dikkat edilirse bu örnekte de işe böbrek ile başlanıyor. Yani hala bir organ bulunması gerekli. Dolayısıyla arz düşüklüğüne bir çözüm bulunmuş sayılmaz. Bu noktada biyolojik bir iskele değil de, ameliyat iplikleri gibi vücutta zamanla yok olan malzemeler kullanılarak yapılan taşıyıcılar da tasarlanabiliyor. Henüz bu yöntemle tam bir organ elde edilememiş olsa da, kıkırdak ve deri gibi birçok dokunun üretilebildiğini biliyoruz.
Türkiye’deki Durum
Türkiye’de göğsümüzü kabartacak araştırmalar yapanlar bilim insanlarımız var. Üstüne basa basa “Çok iyiyiz!” diyor Prof. Hasırcı. Evet, bilim ayağında bir eksiğimiz yok ama araştırma sonuçlarının nihai ürüne çevrilmesinde sıkıntı var. Kısacası tasarlanan bir malzemeyi imal edecek cesur üreticiler gerekli. Önemli bir ihtiyaç da uzun vadeli devlet desteği tabii. Çünkü devlet, yüzde 85’i ithal edilen sağlık malzemelerinin en büyük müşterisi.
Tamam, yazının başlığındaki gibi bir seri üretimi böbrek gibi karmaşık organlar için henüz yapamıyoruz. Ancak gün gelecek biyomühendislik harikası organlardan bahsedeceğiz ve insanoğlu organ kıtlığını yenecek. Böyle bir başarıda, bizden araştırmacılar ve üreticiler de rol alacak. İşte o zaman isteyene “Made in Turkey Kidney”, isteyene “TC Böbrek.”
Kaynak:
Yukarıdaki yazı Radikal yazarı İlker Birbil’in Radikal gazetesindeki yazısı temel alınarak yeniden düzenlenmiştir (Resim: Nature Medicine).
